Bovenmaatse schepen

De verschillende vaarregels kennen het begrip bovenmaats schip. Een bovenmaats schip is een schip dat door zijn grote diepgang of lengte slechts een beperkt deel van de vaarweg kan gebruiken en dus beperkt is in zijn manoeuvreerbaarheid. De plaatselijke autoriteiten bepalen welke schepen in het door hen beheerde vaarwater aangemerkt worden als bovenmaats. Onlangs verscheen de nieuwe Regeling aanwijzing bovenmaatse schepen waarin per vaarwater wordt bepaald welke categorie schepen in dat water als bovenmaats schip worden beschouwd. Deze regeling is sinds 25 mei jl. van kracht.

Welke schepen bovenmaats zijn is relevant, omdat andere schepen een bovenmaats schip voorrang moet verlenen.

De wetgever spreekt wisselend over een bovenmaats schip en over een bovenmaats zeegaand schip, danwel over bovenmaats zeeschip. In het Scheepvaartreglement Eemsmonding (SRE) en het Scheepvaartreglement Westerschelde (SRW) wordt gesproken over een bovenmaats schip. Terwijl het Scheepvaartreglement voor het kanaal Gent-Terneuzen (SRKGT) het weer heeft over een bovenmaats zeeschip. Het Binnenvaartpolitiereglement (BPR) is wat 'slordig' omdat wisselend over bovenmaats en bovenmaats zeegaand schip wordt geschreven. Het Rijnvaartpolitiereglement (RPR) kent geen bovenmaats schip. De Regeling aanwijzing bovenmaatse schepen tot slot heeft het alleen over bovenmaatse schepen, waardoor we er vanuit mogen gaan dat de begrippen aan elkaar gelijk zijn en we uitsluitend hoeven te kijken naar de lengte en diepgang in relatie tot het betreffende vaarwater om te mogen concluderen of het om een bovenmaats schip gaat. Nu steeds meer binnenvaartschepen als bovenmaats aangemerkt zouden kunnen worden, vraag ik mij af of het woord 'zeegaand' niet geschrapt moet worden in bijvoorbeeld BPR artikel 10.03. Zeker ook omdat het woord zeegaand ontbreekt in de titel van dit artikel. Zelf heb ik overigens nog nooit een binnenschip gezien dat deze kenmerken toonde.

De wateren waar bovenmaatse schepen varen zijn met name vaarwaters die bevaarbaar zijn voor grotere zeegaande schepen. Op die wateren waar zee- en binnenvaart mengen is het noodzakelijk om aanvullende regels te stellen voor schepen die door hun afmetingen beperkt zijn in hun mogelijkheden.

Voor de verschillende doorgaande vaarwaters zijn steeds andere lengtes en/of diepgangen bepaald, die bepalen of een schip als bovenmaats schip wordt gezien. Op de Oude Maas is dat bijvoorbeeld langer dan 135 meter of een diepgang van meer dan 7 meter. Op de Dordtse Kil is dat respectievelijk 135 meter en 5,5 meter. Sommige nieuwe binnenschepen vallen wat betreft lengte in deze groep en kunnen op deze wateren dus als bovenmaats schip worden aangemerkt. Ook de meeste zeeschepen moeten daarom als bovenmaats aangemerkt worden.

Een bovenmaats schip moet de lichten van een door zijn diepgang beperkt manoeuvreerbaar schip tonen. 's Nachts zijn dat naast de navigatieverlichting, drie rode rondomschijnende lichten in de mast en overdag een zwarte cilinder. Naast het tonen van de lichten en het dagmerk moet een bovenmaats schip dit ook kenbaar maken in communicatie over de marifoon en dit ook aangeven in de AIS signalen die het schip uitzendt.

Jurisprudentie leert tot slot nog dat als een schip zich naar andere schepen toe niet kenbaar maakt als bovenmaats schip, dit schip zich ook niet automatisch kan beroepen op de regel dat alle andere schepen voorrang moeten verlenen. Omgekeerd mag het andere schip er niet automatisch vanuit gaan dat een niet als bovenmaats aangeduid schip toch niet door zijn afmetingen beperkt is in de mogelijkheden om uit te wijken. Bij twijfel pakt de schipper daarom beter meteen de marifoon en roept het andere schip op.