Radiostilte

Een belangrijk deel van mijn "nautische vorming" heb ik meegekregen bij het Zeekadetkorps Maassluis. In de jaren tachtig maakte ik zo vele leuke vaarweekends en vakanties mee op de Zeeuwse wateren. In die tijd was er nog geen mobiele telefoon en als we dan ergens verlaten in een oude werkhaven lagen was de enige manier om contact met thuis te krijgen via de marifoon of radiozendinstallatie. Als het thuisfront contact wilde maken belden zij met Scheveningen radio en kwamen de roepletters van ons schip op de verkeerslijst. Op elk heel en elk half uur zat er altijd iemand bij de marifoon om naar deze verkeerslijst te luisteren. Stond je op de lijst dan kon je daarna via Scheveningen radio contact opnemen en kreeg je te horen wie er contact zocht en kon je eventueel via Scheveningen radio met het vaste nummer aan de wal worden doorverbonden.
Nostalgie in deze tijd van mobieltjes, internet over 3G en binnenkort al weer 4G.

Voorafgaand aan het voorlezen van deze lijst was het dan altijd 3 minuten stil in de ether. Dit waren de radio stilte periodes. Deze stilte periodes vinden hun oorsprong in het begin van de radio communicatie en de tijd waarin de eerste schepen werden voorzien van zendontvangers. De tijd waarin onder andere de Titanic ten onder ging. De Titanic was als modern schip uitgerust met een zendontvanger op basis van morsecode. De ramp met de Titanic en bijvoorbeeld het niet alert reageren op de uitgezonden noodoproepen waren aanleiding voor een aantal afspraken in de scheepvaarwereld. Volgens de overlevering is de instelling van de radio stilte periodes er daar één van. Later bij de komst van spraak over radio waren het vooral de scheepsfrequenties 2.182 kHz en 500 kHz waarop uitgeluisterd werd.

Gedurende 3 minuten op elk heel en elk half uur mocht niemand uitzenden op de 2.182 kHz om zo iedereen in staat te stellen goed uit te luisteren en een eventueel zwak doorkomend noodsignaal niet te overstemmen. Voor de 500 kHz waren er stilte periodes op elk kwartier over en elk kwartier voor het hele uur.
Elke radiohut en stuurhut was daarvoor voorzien van een scheepsklok met daarop de sectoren van de stilte periodes aangegeven. Tegenwoordig hebben de stilte periodes geen betekenis meer. Dankzij de GMDSS (Global Maritime Distress Safety System) wordt er continu uitgeluisterd en geven ontvangen noodsignalen vanzelf een alarm. En 500 kHz is ook niet meer in gebruik voor de scheepvaart. Binnen het GMDSS systeem is nog wel een speciale rol toebedeeld voor de 2.182,5 kHz.

Een paar maanden geleden maakte ik u deelgenoot in mijn vreugde met de aankoop van mijn mooie nieuwe maritieme horloge (klik hier). Het kleine exclusieve horlogemerk TWCO basseert haar horloges op het ontwerp van de horloges van de reddingsduikers van de Spaanse marine. Het maritieme verleden van deze horloges komt terug in een aantal leuke details. Zo worden op het uurwerk nog de radio stilte periodes aangegeven. Een mooie verwijzing naar een perdiode die nog niet eens zo ver achter ons ligt, maar zijn oorsprong daarentegen vindt in één van de grootste maritieme tragedies.