Kilometer versus zeemijl

In de binnenvaart rekent men vaak in kilometers en op zee in zeemijlen. Langs kanalen en rivieren staat op elke kilometer een kilometeraanduiding of kilometerraai. Voor het Rijnpatent wordt u zelfs geacht te weten wat er ter hoogte van kilometer zoveel is. Op het binnenwater worden snelheden dan ook vrijwel altijd in kilometer per uur uitgedrukt. Zo moet de schipper van een snelle motorboot die sneller kan varen dan 20 kilometer per uur een klein vaarbewijs hebben. Op zee rekenen we in zeemijlen. En heel handig kunt u die afmeten langs de staande rand van de kaart. En snelheden drukken we dan uit in zeemijl per uur of knopen.

Op ruimer binnenwater loopt het wat door elkaar. Vaarkaarten voor ruimer water tonen vaak de lengte- en breedtegraden langs de randen en ook hier kunt u dus afstanden afpassen langs de staande rand. Ook dat is handig want op ruimer water en op open zee gebruikt u voor een groot deel dezelfde navigatiekennis. Maar bijvoorbeeld snelheidslimieten op deze binnenwateren worden weer in kilometer per uur uitgedrukt. Terwijl informatie over stroming op de Wadden in knopen wordt uitgedrukt.

Al weer enige tijd terug was er wat commotie omdat een oefenvraag in het voorbeeldexamen Klein Vaarbewijs 2 op de website van de Vamex het antwoord in kilometers rekent. Terwijl de examenkaart die bij elk cursusboek zit een afgeleide is van de 1800-serie kaarten van de Hydrografische Dienst en dus een mercatorprojectie gebruikt. Daarbij meet u de afstand langs de staande rand in zeemijl. En omdat het antwoord gevraagd werd in kilometer rekent u dat om door de afstand in zeemijl te vermenigvuldigen met 1,852 ( een zeemijl is 1.852 meter). Beetje lastig want bij het echte examen mag u immers geen rekenmachine gebruiken. Maar met een kladblaadje lukt het natuurlijk ook.
Er is echter nog een andere manier. Langs de rand van de examenkaart en de meeste Nederlandse zeekaarten staat een kleine kilometerverdeling op schaal van de kaart. Met enige oefening is deze kilometerverdeling te gebruiken om ook deze oefenvraag op te lossen.

Vamex blijkt desgevraagd wel vaker op het examen naar kilometers te vragen. Veel opleiders en schrijvers van cursusboeken aan de andere kant vinden het onzinnig dat van een examenkandidaat verwacht wordt om op de zeekaart ook in kilometers te kunnen werken. Vervolgens bleek dat de meeste cursusboeken een leskaart gebruiken die weliswaar afkomstig is van de Dienst der Hydrografie, maar dat die nu net een fout bevat in de genoemde kilometerschaal. Hierdoor zijn de kilometers niet goed af te lezen. Een fout die al eerder aan het licht is gekomen, maar nooit goed aan de uitgevers is gecommuniceerd, waardoor die braaf de oorspronkelijke kaart met fout bleven herdrukken. Op het examen Klein Vaarbewijs 2 bij Vamex krijgt u uiteraard een examenkaart zonder deze drukfout.