Minister wil zeeschepen van ideële organisaties aanpakken

'Ineens was ie er'; de brief van de minister van Infrastructuur en Waterstaat aan de Tweede Kamer. Hierin kondigt zij - deels per direct - een wijziging aan in de registratie en certificering van zeeschepen van organisaties met ideële doelstellingen. De minister gaat veiligheidseisen en eisen ten aanzien van de bemanning stellen aan zeeschepen van organisaties met ideële doelstellingen. Deze eisen gaan ook gelden voor vergelijkbare zeeschepen die als pleziervaartuig zijn geregistreerd.
Als regels zonder voorgaand overleg plotsklaps worden ingevoerd moet er iets aan de hand zijn. Maar wat is niet helemaal duidelijk.
Feit is dat er verschillende organisaties met een ideële doelstelling een (oud) zeeschip gebruiken om hun doelstelling te bereiken. Denk bijvoorbeeld aan Greenpeace, Sea Shepherd, de 'abortusboot'
van Women on Waves, maar ook aan diverse Zeekadetkorpsen en Scoutinggroepen. Feit is ook dat de internationale regels (SOLAS) en daarmee ook de Nederlandse regels dergelijke schepen niet goed in een definitie kunnen 'vangen'. Met als resultaat dat ze formeel gezien vaak worden als pleziervaartuig. Consequentie van registratie als pleziervaartuig is dat aan deze schepen nauwelijks eisen ten aanzien van constructie, uitrusting en bemanning zijn te stellen. Een onwenselijke situatie vindt de minister.

Maar klopt dat wel? Op volle zee heeft de minister gelijk, maar een schip blijft nooit oneindig op volle zee. Op de Nederlandse binnenwateren moeten ook zeeschepen langer dan 20 meter voldoen aan de regels uit de Binnenvaartwet. Dat geldt voor elk zeeschip en zij moeten dat kunnen aantonen met een geldig certificaat. Omdat er geen specifiek certificaat bestaat voor zeegaande pleziervaartuigen (> 20 meter) heeft de Inspectie ILenT nog vorig jaar bepaald dat ook deze schepen vanaf eind 2018 een Certificaat van Onderzoek (CvO) of vergelijkbaar certificaat moeten hebben en de schipper moest altijd al het juiste vaarbewijs hebben.
Deze certificatieplicht komt voort uit Europese afspraken die in veel landen om ons heen al eerder zijn ingevoerd. Schepen die deze wateren onder Nederlandse vlag bevaren vallen daar dus wel degelijk onder eisen ten aanzien van constructie en veiligheid. Hetgeen ze alleen kunnen aantonen met de juiste papieren en dus door een geldig certificaat te tonen. Op volle zee gelden deze regels niet, maar in diverse landen gelden deze binnenvaartregels echter wel degelijk ook in bepaalde aangewezen kustwateren, zoals de Solent in Engeland.

Dus op volle zee valt een zeegaand pleziervaartuig inderdaad alleen onder de SOLAS regels, maar zodra ergens kustwateren worden aangelopen is de kans groot dat men daarbij ook aan de eisen voor het CvO moet voldoen. In veel van die landen moet de schipper ook al een vaarbewijs (ICC) hebben. Vaak ook in de kustwateren (ICC Coastal Waters). Naar mijn mening stelt de Nederlandse overheid ook nu al eisen aan zeegaande pleziervaartuigen onder Nederlandse vlag.

Ook bestrijdt ik het beeld dat al die zeegaande pleziervaartuigen van ideële organisatie maar aan geen enkele eis voldoen. Op de schepen van bijvoorbeeld Greenpeace en Sea Shepherd varen vrijwilligers met officiële diploma's. Hun schepen zijn soms zelfs nieuw gebouwd en voldoen aan de meest strenge eisen. Zeekadetkorpsen, enkele Scoutingroepen en bijvoorbeeld behoudsorganisaties hebben veel geïnvesteerd om aan de eisen voor het CvO te voldoen. Maar bijvoorbeeld ook de schepen van de KNRM of de Eendracht zijn eigendom van een ideële organisatie. Ik denk dat niemand zal betwisten dat deze schepen niet veilig zouden zijn. Op al die schepen varen ook altijd mensen mee die de juist vaarbevoegdheden hebben. Er zullen uiteraard vast wel zeegaande plezierschepen rond varen die niet aan alle eisen voldoen, maar dat lijkt mij eerder zaak van handhaving dan een gebrek aan regels.

Naar mijn mening is er dus eigenlijk geen probleem en al helemaal niet een groot probleem dat dringende maatregels vraagt. De minister komt toch met extra regels en als niet aan die regels wordt voldaan kan zij de zeebrief (bewijs van registratie) intrekken en wordt het schip feitelijk stateloos. Ongeveer alsof een paspoort van iemand wordt ingetrokken als je de school niet hebt afgemaakt. De aankondiging van de minister leidt dan ook bij de organisaties die deze schepen bezitten tot onrust. Wat worden deze eisen? Kan een varend monument wel aan die eisen voldoen. Gelden die eisen nu straks wel of niet voor ons? Hoe moet een organisatie die draait op vrijwilligers voldoen aan bemanningseisen en wat worden die dan? En hoe dat allemaal te betalen? En wat betekent dit voor de investeringen die in het behalen van het CvO zijn gedaan?

Tegelijk gaat het gerucht dat de regering vooral in de maag zit met schepen van internationale organisaties die soms op het scherpst van de snede opereren. Zoals Women on waves (abortusboot), genoemde milieu- en natuuractivisten en bijvoorbeeld diverse organisaties die met schepen op de Middellandse zee vluchtelingen oppikken. Het gaat daarbij zonder uitzondering om internationale organisaties die zonder probleem een schip omvlaggen als dat zo uitkomt en ondertussen zitten de Nederlandse organisaties die een varend monument voor het nageslacht willen bewaren of die jongeren helpen opleiden voor een varend beroep straks met de gebakken peren.

Kortom in mijn ogen is onduidelijk welk probleem de minister met dit daadkrachtig optreden wil oplossen en of de gekozen route wel de meest effectieve is. Wij hebben de minister om een toelichting gevraagd met een groot aantal inhoudelijke vragen. Eveneens hebben wij enkele ideële organisaties om hun mening gevraagd. Zodra wij antwoord hebben leest u dat ook in de Vaarwijzer Nieuwsbrief.